اموزش پزشکی این قسمت: بیماری مالاریا

مالاریا مهم ترین بیماری انگلی و یکی از مسایل مهم بهداشتی تعدادی از کشورها بخصوص کشورهای گرمسیری دنیا است. این بیماری به صورت عفونت حاد در بیشتر موارد وخیم و گاهی طولانی و با ویژگیهای تب متناوب و لرز، کم خونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگیهای ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می کند. اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ ومیر قابل توجه است. کلمه مالاریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد (Mal-Aria) است و منظور از آن تعریف بیماری با ویژگیهای تب متناوب است که ایتالیایی ها در گذشته وجود آن را ناشی از هوای بد و مناطق باتلاقی می دانستند. بیماری مالاریا با نامهای دیگری چون پالودیسم، تب و لرز، تب نوبه و تب متناوب نامیده می شود. انگل مالاریا توسط یک تیره از پشه ها به نام آنوفل به انسان منتقل می شود که این تیره شامل چندین گونه می باشد. بیماری مالاریا از قدیم در ایران وجود داشته و پزشکان ایرانی با آن آشنایی داشته اند. در کتاب اوستا به تب و لرز اشاره شده است. اصطلاح تب تایب، تب نوبه، تب و لرز در کتاب قانون ابن سینا و ذخیره خوارزمشاهی بارها ذکر شده است. در ایران این بیماری به علت فراوانی فوق العاده، موارد ایجاد ضعف، کم خونی، کاهش قدرت کارایی افراد، بروز بیماری در ایام کار کشاورزی و آمادگی بیشتر بیماران مالاریایی برای ابتلا به دیگر بیماریها مورد توجه بوده است. در سال 1303 بنا به تقاضای دولت ایران سازمان جهانی بهداشت دکتر ژیلمور را برای مطالعه بیماری مالاریا و بیماریهای عفونی به ایران اعزام کرد. این فرد گزارش جالبی راجع به انتشار بیماریهای عفونی در ایران تهیه کرد که در مجله جامعه ملل سال 1924 چاپ و منتشر شد. دکتر ژیلمور در خصوص مالاریا می نویسد: مالاریا شایعترین بیماری کشور ایران بوده، هر ساله 4 تا 5 میلیون نفر از مردم ایران به این بیماری مبتلا می شوند. (در سال 1303 جمعیت ایران حدود 13000000 نفر بوده است). حداقل 75 درصد جمعیت کشور در مناطقی زندگی می کنند که به شدت مالاریاخیز است. حدود 41 درصد از کل مرگ ومیر سالانه کشور در اثر مالاریا است. به طور کلی در بررسی های انجام شده آندمیسیته بیماری در مناطق ختلف ایران در شمال و جنوب کشور به صورتفرابومی (هیپرآندمیک)و در فلات مرکزی و شرق ایران مزوآندمیک یا زیربومی (هیپوآندمیک)بوده است. در سال های قبل از جنگ جهانی دوم اقدام های اولیه مبارزه با مالاریا به صورت توزیع قرص های کینین و نفت پاشی